مقسم روغن در مدلهای تکخطی (Single Line / یکخطی / سینگللاین)، دوخطی (Two Line / دولاین / دواللاین / تولاین)، پیشرونده و چندخطی (Multiline / مولتیلاین / مالتیلاین) با طراحی ماژولار و دقت بالا، روانکاری یکنواخت و قابل اعتماد را برای سیستمهای صنعتی فراهم میکند. این مقسمها تا فشار ۳۵۰ بار و برای روغنهای صنعتی در خطوط فولاد، معدن، پتروشیمی و ماشینابزار به کار میروند.
مقسم روغن یکی از اجزای کلیدی در سیستمهای روانکاری مرکزی است که وظیفه دارد حجم دقیقی از روغن را بهصورت یکنواخت بین نقاط مختلف ماشینآلات توزیع کند. این تجهیز با دقت بالا، مانع از سایش قطعات میشود و پایداری دمای کاری تجهیزات را حفظ میکند. مقسمهای روغن در انواع تکخطی (یکخطی / Single Line / سینگللاین)، دوخطی (دولاین / دواللاین / تولاین / Two Line)، پیشرونده (Progressive) و چندخطی (مولتیلاین / مالتیلاین / Multiline) طراحی میشوند و بسته به نوع سیستم روانکاری، فشار کاری و نوع روانکار، انتخاب متفاوتی دارند.
انواع مقسم روغن و ساختار عملکرد آن
مقسمهای روغن برای کنترل توزیع یکنواخت روانکار مایع در سیستمهای اتوماتیک یا نیمهاتوماتیک بهکار میروند. ساختار داخلی آنها شامل پیستونهای دوزکننده، محفظههای توزیع و مسیرهای دقیق خروجی است که در هر سیکل مقدار مشخصی روغن را به نقاط اصطکاکزا میرسانند. بسته به کاربرد و طراحی سیستم، این مقسمها به چند گروه اصلی تقسیم میشوند.
مقسم روغن تکخطی (Single Line / یکخطی)
در سیستمهای تکخطی، روغن از پمپ مرکزی از طریق یک خط اصلی وارد مقسم شده و به نقاط مختلف توزیع میگردد. در پایان سیکل، فشار خط آزاد میشود و سیستم برای سیکل بعدی آماده است. مقسمهای تکخطی بهدلیل سادگی، ابعاد کوچک و قیمت اقتصادی، گزینهای مناسب برای ماشینآلات متوسط، دستگاههای CNC، خطوط بستهبندی و تجهیزات سبک هستند.
مقسم روغن دوخطی (Two Line / دولاین / دواللاین / تولاین)
مقسمهای دوخطی از دو مسیر رفت و برگشت استفاده میکنند تا در فواصل طولانی و فشارهای بالا روانکاری مطمئن انجام دهند. در هر فاز کاری، یکی از خطوط تحت فشار قرار گرفته و روانکار را به نقاط فعال ارسال میکند، در حالی که خط دیگر در حالت تخلیه است. در فاز بعدی، مسیرها جابهجا میشوند تا روانکاری کامل انجام گیرد. این طراحی برای محیطهای آلوده، دماهای بالا و خطوط صنعتی سنگین ایدهآل است. مدلهای ماژولار (Modular) و تکبلوک (Monoblock) در این دسته، امکان تنظیم تعداد خروجی و حجم دبی را فراهم میکنند.
مقسم روغن پیشرونده (Progressive Divider)
در این مدل، پیستونهای داخلی به ترتیب مشخصی عمل میکنند تا روغن بهصورت متوالی در تمام نقاط تزریق شود. در صورت انسداد هر مسیر، کل سیکل متوقف میشود و هشدار صادر میگردد. همین ویژگی کنترل دقیق و تشخیص سریع خطا را ممکن میسازد. مقسمهای پیشرونده معمولاً به سنسور سیکل و اندیکاتور مجهز میشوند و در سیستمهای خودکار و خطوط تولید پیوسته کاربرد فراوان دارند.
مقسم روغن چندخطی (Multiline / مولتیلاین / مالتیلاین)
در مقسمهای چندخطی، هر پیستون بهطور مستقل کار میکند و روغن را مستقیماً به نقطه مربوطه میفرستد. استقلال عملکردی هر خروجی باعث میشود خرابی یا انسداد یک مسیر بر سایر نقاط تأثیری نگذارد. این مقسمها معمولاً در سیستمهای فشار بالا تا ۳۵۰ بار و برای روغنهای صنعتی با ویسکوزیته متوسط تا زیاد استفاده میشوند و در ماشینآلات سنگین، پرسها و تجهیزات دقیق صنعتی عملکردی فوقالعاده دارند.
کاربرد مقسم روغن در صنایع مختلف
بهدلیل قابلیت اطمینان بالا، سازگاری با طیف وسیع روغنها و کنترل دقیق دبی، مقسمهای روغن در صنایع گوناگون مورد استفاده قرار میگیرند. جدول زیر پیشنهاد نوع مقسم و ویژگی کلیدی هرکدام را در کاربردهای مختلف نشان میدهد.
| صنعت |
نوع مقسم پیشنهادی |
ویژگی کلیدی و دلیل انتخاب |
| ماشینابزار و CNC |
تکخطی (Single Line) |
دقت بالا در دوزبندی، طراحی فشرده، عملکرد بدون نشت |
| فولاد و نورد |
دوخطی (دولاین / دواللاین) |
تحمل فشار بالا، سازگار با دمای زیاد، مناسب خطوط طولانی |
| صنایع پتروشیمی و شیمیایی |
پیشرونده (Progressive) |
مانیتورینگ آسان، هشدار انسداد، جریان پایدار روغن |
| ماشینآلات سنگین |
چندخطی (مولتیلاین / مالتیلاین) |
تزریق مستقل، دبی زیاد، کارکرد قابل اعتماد در فشار بالا |
| کاغذ و بستهبندی |
تکخطی یا پیشرونده |
ساختار ساده، روانکاری یکنواخت، نگهداری آسان |
جدول مقایسه انواع مقسم روغن
در جدول زیر تفاوتهای فنی و عملکردی میان خانوادههای اصلی مقسم روغن نمایش داده شده است.
| نوع مقسم |
ویژگیها |
کاربرد |
| تکخطی (Single Line) |
طراحی ساده، قیمت اقتصادی، مناسب برای روغنهای سبک |
ماشینآلات دقیق، خطوط بستهبندی |
| دوخطی (Two Line) |
فشار بالا، عملکرد متناوب، مناسب فواصل طولانی |
فولاد، معدن، صنایع سنگین |
| پیشرونده (Progressive) |
تزریق ترتیبی دقیق، امکان هشدار انسداد، کنترل دیجیتال |
سیستمهای خودکار و خطوط تولید پیوسته |
| چندخطی (Multiline) |
پیستونهای مستقل، فشار تا ۳۵۰ بار، تزریق یکنواخت |
پرسها، تجهیزات سنگین، ماشینآلات صنعتی بزرگ |
راهنمای انتخاب مقسم روغن مناسب
در انتخاب مقسم روغن، بررسی پارامترهای زیر ضروری است تا تطابق کامل با نیاز سیستم روانکاری حاصل شود.
- تعداد نقاط روانکاری و فاصله آنها از پمپ مرکزی
- فشار کاری و نوع روغن مصرفی (ویسکوزیته و دمای عملکرد)
- نوع سیستم کنترلی (اتوماتیک یا دستی)
- شرایط محیطی مانند دما، آلودگی و لرزش
- نیاز به مانیتورینگ با پین نمایشگر یا سنسور الکتریکی
نکات نصب و نگهداری مقسم روغن
برای افزایش دقت و طول عمر سیستم، نصب و سرویس مقسمهای روغن باید با دقت بالا انجام گیرد. رعایت نکات زیر توصیه میشود:
- استفاده از فیلتر تمیزکننده در خط ورودی روغن برای جلوگیری از ورود ذرات
- نصب در وضعیت افقی و ثابت برای توزیع یکنواخت فشار
- بازرسی دورهای خروجیها و اتصالات برای جلوگیری از نشت
- تعویض بهموقع اورینگها و آببندها جهت حفظ فشار
- کالیبراسیون دورهای سیستم در خطوط حساس با PLC
سؤالات متداول درباره مقسم روغن
در ادامه به پرتکرارترین سؤالات کاربران درباره مقسمهای روغن و عملکرد آنها پاسخ داده شده است.
❓ مقسم روغن چه تفاوتی با مقسم گریس دارد؟
✅ مقسم روغن برای روانکارهای مایع با ویسکوزیته پایینتر طراحی شده است، در حالیکه مقسم گریس برای گریسهای نیمهجامد و فشارهای بالاتر بهکار میرود.
❓ آیا مقسم روغن میتواند به سیستمهای خودکار متصل شود؟
✅ بله، در مدلهای پیشرونده و دوخطی امکان نصب سنسور سیکل یا سوئیچ الکتریکی برای مانیتورینگ PLC وجود دارد.
❓ محدوده فشار کاری مقسمهای روغن چقدر است؟
✅ بسته به مدل و برند، معمولاً بین ۱۰۰ تا ۳۵۰ بار متغیر است و برای روغنهای صنعتی و نیمهسنگین مناسب میباشد.
❓ کدام برندها در تولید مقسم روغن معتبرترند؟
✅ برندهای ورنر آلمان، دروپسا ایتالیا، دلیمون آلمان و لینکلن آلمان از تولیدکنندگان برجسته جهانی در زمینه مقسمهای روغن هستند.
جمعبندی نهایی
مقسم روغن با دقت بالا، طراحی مقاوم و عملکرد پایدار، راهکاری مطمئن برای روانکاری یکنواخت تجهیزات صنعتی است. انتخاب درست بین مدلهای تکخطی، دوخطی، پیشرونده و چندخطی، ضمن کاهش استهلاک، باعث افزایش عمر مفید ماشینآلات و بهرهوری سیستمهای تولید میشود. برندهای معتبر اروپایی مانند ورنر، دروپسا و لینکلن طیف کاملی از این محصولات را برای نیازهای مختلف صنعتی ارائه میکنند.