سوئیچ انحراف نوار نقاله راهکار استاندارد برای کنترل انحراف تسمه، جلوگیری از آسیب به رولرها و کاهش توقفهای ناخواسته است؛ با مکانیزم دو مرحلهای هشدار و قطع ایمنی، درجههای حفاظت IP65 تا IP67، آرایش کنتاکت SPDT و گزینههای ضد انفجار ATEX/IECEx برای Zone 21/22، این دسته در صنایع معدن، فولاد، سیمان، پتروشیمی و بنادر عملکرد مطمئن و پایدار ارائه میدهد و با نصب جفتی در نقاط بحرانی، ریسک شکست تسمه بهطور چشمگیری کاهش مییابد.
سوئیچ انحراف نوار نقاله یک تجهیز ایمنی-کنترلی برای پایش انحراف عرضی تسمه است که با تشخیص تماس لبه نوار با رولر جانبی، ابتدا هشدار داده و در صورت ادامه انحراف فرمان توقف ایمن را صادر میکند؛ هدف این دسته، جلوگیری از پارگی تسمه و آسیب به رولرها و سازه، کاهش توقفهای ناخواسته و حفظ ایمنی اپراتورها در محیطهای سخت صنعتی است.
انواع سوئیچ انحراف نوار نقاله و ساختار عملکرد
سازوکار همه مدلها بر پایه اهرم یا رولر جانبی است که در اثر تماس لبه تسمه جابجا میشود؛ مکانیزم داخلی بهصورت snap-action وضعیت کنتاکتها را تغییر میدهد. طراحی متداول شامل دو مرحله عملکرد است: «هشدار» در زوایای کم و «قطع ایمنی» در زوایای بالاتر. بازگشت فنری اهرم پس از رفع شرط خطا، تجهیز را به حالت آمادهبهکار برمیگرداند. تفاوت زیرگروهها در جنس بدنه، دامنه زاویه عملکرد، درجه حفاظت، سرعت قابلتحمل تسمه، و انطباق با محیطهای دارای خطر انفجار (ATEX/IECEx) است.
مدلهای Heavy-Duty فلزی
بدنههای آلومینیوم دایکاست یا فلز مهندسی با رولر استیل ضد سایش، مناسب برای معادن، فولاد و سیمان با تحمل ضربه، لرزش و گردوغبار زیاد و محدوده دمایی وسیع.
مدلهای کمپکت برای مسیرهای کوتاه و ایستگاههای متعدد
ابعاد جمعوجور، نصب سریع، مناسب خطوط داخلی و شاسیهای سبک؛ نگهداری ساده با دسترسی آسان به گلندها و ترمینالها.
مدلهای ضد خوردگی با بدنه پلیمری تقویتشده
بدنه پلیآمیدی/کامپوزیتی مقاوم به مواد شیمیایی (مانند آمونیاک) با قطعات استنلس استیل؛ انتخاب ایدهآل برای صنایع بازیافت، کمپوست و محیطهای خورنده.
مدلهای ضد انفجار (Ex) برای مناطق غباری
مطابق دستورالعملهای ATEX/IECEx برای Zone 21/22؛ درجه حفاظت بالا (مانند IP67)، رولر مقاوم و دو مرحله عملکرد قابل تنظیم برای هشدار و قطع ایمنی.
مدلهای مناسب سرعتهای بالاتر تسمه
رولرهای با یاتاقان تقویتشده و لقی کنترلشده جهت پایش دقیق در سرعتهای بالاتر، همراه با عمر مکانیکی طولانی و سوئیچینگ پایدار.
کاربرد سوئیچ انحراف نوار نقاله در صنایع مختلف
| صنعت |
مزیت عملکرد |
نکتهٔ کلیدی |
| معدن، فولاد، سیمان |
جلوگیری از سایش لبه تسمه و آسیب به رولرها |
دو مرحله هشدار/قطع، تحمل گردوغبار، نصب جفتی در نقاط حساس |
| نفت، گاز، پتروشیمی |
ایمنی فرآیند و جلوگیری از توقف ناگهانی |
انتخاب نسخههای دارای گواهی ATEX/IECEx برای Zone 21/22 |
| بنادر و پایانههای بارگیری |
پایش پیوسته در فضای باز و شرایط رطوبتی |
درجه حفاظت مناسب (IP65–IP67)، آببندی صحیح گلندها |
| بازیافت، کاغذ و بستهبندی |
کاهش توقف ناخواسته و افزایش ایمنی اپراتور |
بدنههای ضد خوردگی و نگهداری آسان |
جدول مقایسه فنیِ دسته (نمونه شاخصها)
| شاخص دسته |
بازهٔ معمول |
توضیح انتخاب |
| زاویه عملکرد |
هشدار: ۱۰–۱۵° | قطع: ۲۵–۳۵° |
براساس حساسیت خط، جنس تسمه و تنظیمات رولر تعیین میشود |
| درجه حفاظت |
IP65 تا IP67 |
برای گردوغبار/رطوبت بالا، شاخصهای بالاتر مانند IP67 پیشنهاد میشود |
| سرعت تسمه قابلتحمل |
تا ۳–۵ متر بر ثانیه |
به کیفیت یاتاقان رولر و طراحی اهرم وابسته است |
| آرایش کنتاکت |
۱ یا ۲ × SPDT (Changeover) |
امکان تفکیک هشدار و قطع یا دو مدار ایمنی مجزا |
| محیطهای پرخطر |
نسخههای Ex برای Zone 21/22 |
انتخاب بر مبنای مارکینگ ATEX/IECEx و دمای سطحی مجاز |
| ورودی کابل |
M20×1.5 یا M25×1.5 |
همخوانی با گلند، قطر کابل و آببندی مناسب |
| محدوده دمای کاری |
منفی ۲۵ تا مثبت ۷۰ °C |
برای سرما/گرمای شدید، نسخههای دمای گسترده انتخاب شود |
راهنمای انتخاب
- طول مسیر، نقاط بحرانی و سرعت تسمه را مشخص کنید؛ در خطوط طولانی، نصب جفتی در دو سمت تسمه و در چند ایستگاه پیشنهاد میشود.
- شرایط محیطی (گردوغبار، رطوبت، فضای باز، مواد خورنده) را بسنجید و درجه حفاظت مناسب (IP65–IP67) و جنس بدنه سازگار را برگزینید.
- برای مناطق دارای گردوغبار قابلاشتعال، نسخههای دارای مارکینگ ATEX/IECEx متناسب با Zone انتخاب شوند.
- آرایش کنتاکتها را بر اساس منطق کنترلی (هشدار مستقل، قطع ایمن، اعلان به PLC) تعیین کنید.
- هماهنگی مکانیکی با سازه (نوع براکت، ارتفاع رولر، فاصله از لبه تسمه) و مسیر کابلکشی و گلندها از ابتدا شفافسازی شود.
نکات نصب و نگهداری
- سوئیچها در طرفین تسمه و نزدیک نقاط مستعد انحراف نصب شوند؛ همراستایی رولر با لبه تسمه بهدقت تنظیم شود.
- آببندی ورودیهای کابل با گلند مناسب انجام و همپتانسیلسازی بدنه در صورت نیاز برقرار گردد.
- پس از نصب، آزمون دو مرحلهای (هشدار/قطع) انجام و زوایا طبق دستورالعمل تنظیم شوند.
- بازرسی دورهای برای سایش رولر، لقی یاتاقان، سلامت فنر بازگشت و عملکرد مثبت قطع کنتاکتها برنامهریزی شود.
- در تغییر شرایط فرآیندی (سرعت/بار/محیط)، تنظیمات زاویه و فاصله رولر بازبینی گردد.
سؤالات متداول
❓ تفاوت مرحله «هشدار» و «قطع ایمنی» چیست؟
✅ در زوایای کم، سیگنال هشدار برای اصلاح بهموقع صادر میشود؛ در زوایای بالاتر، فرمان قطع ایمن جهت جلوگیری از آسیب به تسمه و تجهیزات فعال میگردد.
❓ چه درجه حفاظتی برای فضای باز مناسبتر است؟
✅ برای گردوغبار و رطوبت بالا، استفاده از مدلهای با درجه حفاظت بالاتر مانند IP67 توصیه میشود.
❓ آیا در محیطهای دارای گردوغبار قابلاشتعال میتوان از این دسته استفاده کرد؟
✅ بله، با انتخاب نسخههای دارای مارکینگ ATEX/IECEx متناسب با Zone و رعایت الزامات نصب مربوطه.
❓ چند سوئیچ برای یک ایستگاه نوار نقاله لازم است؟
✅ بسته به عرض و حساسیت خط، معمولاً نصب جفتی در دو سمت تسمه و در نقاط بحرانی مانند ایستگاههای تخلیه توصیه میشود.
جمعبندی نهایی
سوئیچ انحراف نوار نقاله با پایش پیوسته لبه تسمه و عملکرد دو مرحلهای، خطرات مکانیکی و توقفهای ناگهانی را بهطور مؤثر کاهش میدهد. با انتخاب مدل متناسب با شرایط محیطی، سرعت تسمه و الزامات کنترلی و نیز نصب و نگهداری اصولی، میتوان ایمنی، پایداری و طول عمر سیستم انتقال مواد را بهصورت معناداری افزایش داد.