مقسم گریس و روغن توان پایش ماد در انواع تکخطی (Single Line / سینگللاین)، دوخطی (Two Line / دولاین / دواللاین / تولاین)، پیشرونده و چندخطی (Multiline / مولتیلاین / مالتیلاین)، توزیع دقیق و یکنواخت روانکار را در فشارهای تا ۳۵۰ بار و گریس تا گرید NLGI 2 تضمین میکند. عملکرد پایدار، دقت بالا و قابلیت اطمینان این مقسمها، آنها را برای صنایع فولاد، سیمان، معدن و خودروسازی به گزینهای حرفهای تبدیل کرده است.
مقسم گریس و روغن بخش اصلی سیستمهای روانکاری مرکزی است که با تقسیم دقیق جریان گریس یا روغن میان نقاط مختلف، عملکرد روانکاری را یکنواخت، مطمئن و قابل کنترل میکند. این تجهیز با دوزبندی دقیق، کاهش اصطکاک و پیشگیری از خرابی قطعات، موجب افزایش عمر تجهیزات و پایداری فرآیند تولید در صنایع سنگین میشود. مقسمها در انواع تکخطی (یکخطی / Single Line / سینگللاین)، دوخطی (دولاین / دواللاین / تولاین / Two Line)، پیشرونده (Progressive) و چندخطی (مولتیلاین / مالتیلاین / Multiline) طراحی شدهاند تا بسته به نوع روانکار، فشار کاری و شرایط محیطی بهترین عملکرد را ارائه دهند.
انواع مقسم گریس و روغن و ساختار عملکرد آن
در سیستمهای روانکاری مرکزی، انتخاب نوع مقسم به عواملی مانند فشار سیستم، طول خطوط، تعداد نقاط تزریق و نوع روانکار بستگی دارد. هر خانواده از مقسمها ویژگی و کاربرد خاص خود را دارد و آشنایی با آنها در طراحی دقیق و انتخاب درست نقش کلیدی ایفا میکند.
مقسم تکخطی (Single Line / یکخطی)
در مقسمهای تکخطی، روانکار از طریق یک خط اصلی از پمپ به دوزکنندهها میرسد و هر دوزکننده در هر سیکل مقدار مشخصی گریس یا روغن را تزریق میکند. پس از پایان سیکل، فشار خط آزاد شده و آماده مرحله بعدی میشود. این نوع مقسم برای روغنهای سبک و سیستمهایی با تعداد نقاط متوسط کاربرد دارد و بهدلیل سادگی طراحی و هزینه پایین نگهداری، در ماشینآلات متوسط و خطوط اتوماتیک سبک استفاده میشود.
مقسم دوخطی (Two Line / دولاین / دواللاین / تولاین)
مقسم دوخطی دارای دو مسیر رفتوبرگشت است که بهصورت متناوب تحت فشار قرار میگیرند. در هر فاز، یکی از خطوط فعال شده و روانکار را به نقاط مختلف ارسال میکند در حالی که خط دیگر در حالت تخلیه قرار دارد. این نوع مقسمها برای فواصل طولانی، فشارهای بالا و محیطهای آلوده بسیار مناسباند و در صنایع فولاد، معدن و سیمان عملکردی قابلاعتماد و پایدار دارند.
مقسم پیشرونده (Progressive Divider)
در مقسمهای پیشرونده، پیستونهای داخلی بهصورت ترتیبی کار میکنند؛ هر پیستون باید چرخه خود را کامل کند تا پیستون بعدی فعال شود. در صورت انسداد هر مسیر، کل سیکل متوقف میشود که همین ویژگی امکان تشخیص سریع خرابی را فراهم میکند. این نوع مقسم برای سیستمهای خودکار و هوشمند که به مانیتورینگ دقیق نیاز دارند ایدهآل است و با نصب سوئیچ سیکل یا اندیکاتور میتوان عملکرد هر چرخه را پایش کرد.
مقسم چندخطی (Multiline / مولتیلاین / مالتیلاین)
در مقسم چندخطی، هر پیستون بهصورت مستقل عمل کرده و روانکار را مستقیماً به یک نقطه مشخص تزریق میکند. این طراحی باعث میشود خرابی یا انسداد یک مسیر روی عملکرد سایر خروجیها تأثیری نگذارد. مقسمهای چندخطی برای فشارهای بالا تا حدود ۳۵۰ بار، گریسهای سنگین تا گرید NLGI 2 و کاربردهایی با مصرف بالا و نقاط محدود مانند پرسها، آسیابها و ماشینآلات سنگین انتخاب ایدهآل محسوب میشوند.
کاربرد مقسم گریس و روغن در صنایع مختلف
بهدلیل دقت بالا و قابلیت اطمینان، مقسمهای گریس و روغن در اغلب صنایع مکانیکی و تولیدی بهکار میروند. جدول زیر خلاصهای از پیشنهاد نوع مقسم و دلیل انتخاب آن در کاربردهای مختلف را نشان میدهد.
| صنعت |
نوع مقسم پیشنهادی |
ویژگی کلیدی و دلیل انتخاب |
| فولاد و نورد |
دوخطی (دولاین / دواللاین) |
تحمل فشار بالا، پایداری در فواصل طولانی، مناسب محیطهای با دمای بالا |
| معدن و سیمان |
دوخطی یا چندخطی (مالتیلاین) |
کارکرد مطمئن در گردوغبار، حجم زیاد تزریق، نگهداری آسان |
| خودروسازی و مونتاژ |
پیشرونده (Progressive) |
مانیتورینگ دقیق، آلارم انسداد، توزیع یکنواخت |
| کاغذسازی و بستهبندی |
تکخطی (Single Line) |
طراحی ساده، روانکاری اقتصادی، مناسب روغنهای کمویسکوز |
| ماشینآلات سنگین و تجهیزات خاص |
چندخطی (مولتیلاین) |
عملکرد مستقل هر پیستون، فشار بالا تا ۳۵۰ بار، تزریق دقیق گریسهای سفت |
انتخاب نوع مناسب مقسم با توجه به نوع روانکار، طول خطوط، فشار کاری و شرایط محیطی، موجب افزایش راندمان، کاهش توقفهای غیرمنتظره و بهینهسازی مصرف روانکار میشود.
جدول مقایسه انواع مقسم
جدول زیر ویژگیها، مزایا و کاربردهای هر خانواده از مقسمها را بهصورت خلاصه نشان میدهد.
| نوع مقسم |
ویژگیها |
کاربرد |
| تکخطی (Single Line / سینگللاین) |
ساختار ساده، فشار متوسط، مناسب روغنهای سبک |
ماشینآلات متوسط، خطوط بستهبندی |
| دوخطی (Two Line / دواللاین / تولاین) |
فشار بالا، عملکرد قابل اعتماد، فواصل طولانی |
صنایع فولاد، معدن و سیمان |
| پیشرونده (Progressive) |
توزیع ترتیبی دقیق، آلارم انسداد، کنترل الکترونیکی |
سیستمهای روانکاری خودکار و هوشمند |
| چندخطی (Multiline / مالتیلاین / مولتیلاین) |
پیستونهای مستقل، فشار تا ۳۵۰ بار، حجم زیاد تزریق |
ماشینآلات سنگین، گریسهای سفت تا NLGI 2 |
راهنمای انتخاب مقسم گریس و روغن مناسب
انتخاب درست مقسم، تضمینکننده روانکاری دقیق و طول عمر بالای تجهیزات است. هنگام طراحی یا تعمیر سیستم روانکاری، موارد زیر باید بررسی شوند:
- تعداد نقاط روانکاری و حجم تزریق هر نقطه
- فشار سیستم و طول خطوط انتقال روانکار
- نوع روانکار (روغن یا گریس تا گرید NLGI 2)
- الزامات کنترلی مانند سوئیچ سیکل یا اندیکاتور انسداد
- شرایط محیطی شامل دما، گردوغبار و رطوبت
نکات نصب و نگهداری مقسم
نصب اصولی و نگهداری منظم، عملکرد مقسم را تضمین و از توقف سیستم جلوگیری میکند. رعایت نکات زیر ضروری است:
- انتخاب سایز مناسب لولهها برای جلوگیری از افت فشار
- نصب فیلتر ورودی و اطمینان از تمیزی روانکار
- هواگیری خطوط پس از نصب و قبل از شروع بهرهبرداری
- بازرسی دورهای پیستونها و خروجیها برای اطمینان از کارکرد
- نگهداری منظم و استفاده از گریس یا روغن توصیهشده برند سازنده
سؤالات متداول درباره مقسم گریس و روغن
در ادامه، پاسخ پرسشهای متداول کاربران درباره عملکرد، کاربرد و نگهداری مقسمهای گریس و روغن ارائه شده است.
❓ تفاوت مقسم پیشرونده با دوخطی در چیست؟
✅ مقسم پیشرونده چرخهای ترتیبی دارد که انسداد یک خروجی موجب توقف کل سیکل میشود، اما در دوخطی هر فاز مستقل بوده و سیستم با فشار متناوب دو مسیر کار میکند.
❓ چه زمانی از مقسم چندخطی استفاده میشود؟
✅ زمانی که نقاط محدود ولی نیاز به دبی بالا و فشار زیاد وجود دارد، مقسم چندخطی (مولتیلاین / مالتیلاین) بهترین گزینه است.
❓ حداکثر فشار کاری این مقسمها چقدر است؟
✅ بسته به طراحی و برند، مقسمهای صنعتی تا حدود ۳۵۰ بار فشار کاری را پشتیبانی میکنند و برای گریسهای با گرانروی بالا مناسباند.
❓ آیا میتوان این مقسمها را با سیستمهای PLC کنترل کرد؟
✅ بله، بهویژه در مقسمهای پیشرونده، امکان اتصال سوئیچ سیکل به PLC جهت مانیتورینگ لحظهای عملکرد وجود دارد.
جمعبندی نهایی
مقسم گریس و روغن، چه در مدلهای تکخطی، دوخطی، پیشرونده یا چندخطی، یکی از ارکان اصلی سیستمهای روانکاری مرکزی در صنایع مدرن است. با انتخاب دقیق نوع مقسم بر اساس فشار، دبی و شرایط کاری، میتوان ضمن کاهش استهلاک، روانکاری پیوسته و مطمئن را برای ماشینآلات تضمین کرد. برندهای معتبر ورنر آلمان، دروپسا ایتالیا و لینکلن آلمان طیف کاملی از این تجهیزات را برای کاربردهای صنعتی مختلف ارائه میدهند.